1. Coğrafya

Gölbaşı ,Coğrafi sınırların uzandığı bölümler olarak Akdeniz, Güneydoğu Anadolu ve Doğu Anadolu Bölgelerinin kesiştiği noktada yer almaktadır.Doğusunda Besni – Tut Batısında Kahramanmaraş, Çağlayancerit ,Pazarcık ; Kuzeyinde Besni –Gaziantep , Güneyinde Kahramanmaraş İli,Elbistan İlçesi ,Malatya İli Doğanşehir İlçesi yerleşim merkezleri ile çevrilmiştir. Kuzeydoğu,güneybatı istikametinde uzanan Güneydoğu Torosların uzantıları arasında yer alan vadide kurulmuştur.Gölbaşı Vadisinin, yeri ve hudutlarının ana hatlarla şöyle çizebiliriz : Gölbaşı Vadisi , Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin Kuzey ucu Doğu Anadolu Bölgesi’nin güneyinden kestiği yerde bulunur.Vadinin Kuzey ve güney etrafı 2300 metreye ulaşan, Güneydoğu torosların uzantıları ile çevrilmiştir.Vadinin uzun ekseni 40-50 km.ye varan, eni ise en geniş yerinde 10-15 km.olan , vadi tabanı denizden 862 km.yüksekliktedir.

2. Jeolojik Yapı

Gölbaşı İlçesinin üzerinde bulunduğu göl kıyısı ve vadinin kuzey Ve güneyi Güneydoğu Torosların uzantılarıdır. Özellikle kuzeyinde Öksüz Dağı, Sırıklı Dağı, Meydan Dağı ve Doruk Dağı adlarıyla bilinen dağlar ,Dış toroslar ’ın uzantılarıdır. Bu dağlar üçüncü zamanda oluşmuş dağlardır.İlçenin üzerinde bulunduğu dar vadi,kısmen yine üçüncü zamanda tarlalardan oluşmuş birikinti düzlüklerdir.İlçenin diğer kısımları küçük dağlar ve engebeli arazilerle kaplı % 20 ‘ si ise düzlük ve ovalıktır. İlçenin bulunduğu vadi morfolojik olarak yeknesaktır,muhtemelen eski bir göl yatağıdır.Çünkü Göller büyük oranda birikinti göllerdir.

3. Yeryüzü Şekilleri

Dağlar
İlçenin Kuzeydoğu,Kuzeybatı istikametinde Güneydoğu Torosların bir parçası olan sıra dağlar uzanır. Bunlar sırasıyla Öksüz Dağı ,Sırıklı Dağı,Meydan Dağı Boruk Dağıdır.Buların içerisinde en yüksek tepe Boruk dağıdır. Yüksekliği 2320 metreye ulaşır.

Ovalar
Gölbaşı İlçesi Genel olarak dağlık ve tepelik alanlardan oluşur,kısmen ova sayılabilecek Gölbaşı Gölü çevresinde Merkezi kurulmuştur.Göl çevresinde kalan az bir kısmı ise tarım alanı olarak kullanılmaktadır.Kısmen Azaplı ve İnekli Gölü’nün Güney Kısımlar ovalıktır.Bunlar Kuzeyde İnekli Ovası,Güneyde Balkar Ovasıdır.Toprak itibari ile kum,kil ve organik maddelerden oluşur.Gölbaşı Gölü’nün Kuzey Doğusu alüvyon sahasıdır,ince taneli malzemeden ibarettir.Gölbaşı Gölü ve Azaplı Gölü Alüvyon sahasında büyük bir bataklık meydana gelmiştir.Üzeri sazlık ve kamışlıklarla kaplıdır.

Platolar
Gölbaşı İlçesinin Kuzey ve Güneyini çevreleyen Güneydoğu Torosların üzerinde,yer alan platolar yönünden oldukça zengin bir görünüm arz etmektedir.Özellikle İlçenin adı aldığı Gölbaşı Gölü’nün Kuzey Kıyılarından itibaren hemen yükselen dağlık alanlar üzerinde Savran Yaylası,Sırıklı Yaylası Platoları İlçenin önemli platolarıdır.

Akarsular
İlçenin tek akarsuyu Göksu Çayı’dır.Kahramanmaraş İli Nurhak İlçesi ‘nin Güneyinden doğan ve Doğu istikametinde kar suları ile beslenerek akan Göksu Çayı İlçenin Kuzey Doğusunda Maltepe Köyü yakınlarında kavis yaparak tekrar doğuya yönelir.Gölbaşı-Malatya sınırında Erkenek Çayı ile birleşerek tekrar Güneye yönelir ve aşağıda Fırat’a karışır.Göksu ve Erkenek Çayı’nın çevresi İlçenin aynı zamanda en önemli piknik ve mesire yerleridir.

Göller
Gölbaşı Gölü : Kuzeydoğu ve Güneybatı yönündeki çöküntü hendeğinin yüksekliği 863 metredir.Oluşum bakımından kartik tektoniktir.Göller grubuna dahil edilir.Suyu tatlı ,fakat elverişli değildir.Gölün uzanışı,doğu-batı yönlü olup, güneyinde bir maiktaro ovalık alan ,devam ettikten sonra platoluk alana geçilir.Alüyol saha yer alır.Yağmur,kar ve küçük dereciklerle beslenir.Batı istikametinde kanalla Azaplı gölüne bağlanır.

Azaplı Gölü : Gölbaşı Gölünün bir kanalla bağlandığı Azaplı Gölü, 3 km² alanlı ,deniz seviyesinden 840 metre yüksekliği olan Gölün kıyıları girintili,çıkıntılı olmayıp,etrafı sazlık ve kamışlıklarla kaplıdır.Suları tatlı fakat içmeye elverişli değildir. Oluşumu karstik SAZAN ve YAYIN balığı yetiştirileceğe için müsaittir.Yılda ,yaklaşık 20 ton sazan ve 25-30 yayın balığı elde edilir.Tarım için sulamadan faydalanılır.

İnekli (Yeşilova) Gölü : Gölbaşının en batısındaki göldür.1.09 km² ve denizden yüksekliği 820 metredir. Etrafı sazlık ve kamıştır.suyu tatlı ve içmeye elverişli değildir. Göller,akarsu ve derelerle beslenir.en yüksek seviyelerine kış ayları ile mart ve nisan da ulaşır. En düşük seviyelerine ise yaz aylarında ve Eylül ayında düşer. Gölbaşı,Azaplı ve İnekli gölleri D.S.İ.tarafımdan kanallarla birleştirilmiştir.

4. Iklim

Gölbaşı etrafı az veya çok yüksekliklerle çevrili olması nedeniyle merkez çukur bir vadide kalmaktadır.Etrafındaki Dağların ortalama yüksekliği 1000-1700 metredir.Kuzey ve Güneyinde Torosların bulunması hava kütlelerinin sokulmasına bir ölçüde etkili olmaktadır. Yazın ,Kuzeydeki dağlık alan engeller.Güneydeki sıcak havanın gelmesini de güneydeki dağlık alan engeller.Kışın ise genellikle soğuk havanın meydana getirdiği yüksek basınç hakim olur.Son bahar ve kış aylarında genel olarak Basra Körfezinde meydana gelen termal alçak basıncın tesirine girer,sonuçta suptropikal iklimin kış mevsimindeki ılıklığı yerine soğuk ve yağış düşüklüğü hakim olur.Vadilerde,zirvelere göre sıcaklık değişimleri daha fazladır.Dağların Kuzey ,Yamaçları Güneyden daha çok soğuk olur.Bu durumda bitki dağılışını yerleşme ve tarımsal faaliyetleri etkiler. Sıcaklık, Gölbaşında en soğuk ay genellikle ocak ayıdır.Ortalama sıcaklık derecesi 1-5 derece ile , 2-8 derece arasında değişir.En sıcak ay ise Temmuzdur.Ortalama sıcaklık 28 –32 derece dolayındadır. Gölbaşı İlçesinde yıllık nisbi nem ortalama % 50’ dir.