ILCENIN BELDELERI ve KöYLERI
- Akçabel (Pembeği)
- Akçakaya (Pehnik)
- Aktoprak (Seske)
- Asağı Azaplı
- Asağı Karakuyu
- Asağı Nasırlı
- Bağlarbaşı
- Balkar
- Belören
- Cankara
- Çatalağaç
- Çataltepe
- Çelik
- Gedikli
- Hacılar
- Hamzalar
- Harmanlı (Pervari)
- Haydarlı (Ortaoba)
- Karabahşılı
- Karaburun (Karacaoluk)
- Kösüklü
- Küçükören
- Meydan
- Ozan
- Örenli (Kinirli)
- Savran
- Yarbaşı (Çalgan)
- Yaylacık (Köristan)
- Yeniköy
- Yeşilova (Inekli)
- Yukarı Çöplü
- Yukarı Karakuyu (Hevedi)
- Yukarı Nasırlı
1. Akçabel (Pembeği)
Köy , Gölbaşı İlçe Merkezine Kalemkaş üstü gelindiğinde 19 km. mesafede ve 200 hanelidir.Buraya Tut İlçe yolundan da gelinir. Bu yol ilçe merkezine 27 km.dir. Köy daha önceleri şu andaki yerleşim yerinin karşısında dere kıyısında ( Güneydoğuda ) “ Bıçakçı Ören “ denilen mevkiinde yerleştikleri , sonradan köyün karşı yamacındaki ören tepesine göçtükleri ve daha sonra da , köy şimdiki yerine Sakar Dağının eteklerindeki yamaca kurmuşlardır.Güneyi dereye bakmakta ve kışın sıcaktır.Yeşilliği boldur.Evler genelde toprak yapı ve çatılıdır.Betonarme evlere geçiş başlamıştır. Köyü, Pir Ahmet ve Pir Hüseyin ismindeki şahısların kurdukları sanılmaktadır. Köy, ismini Besnili Bey’den almıştır. Arazinin çoğunluğu bunlardan satın alınmıştır.Mayıs 1952 tarihinde Köyün ismi Penbeyi , iken bu tarihten sonra Akçabel olmuştur.
2. Akçakaya (Pehnik)
Pehnik isminin “ Peh” temiz anlamından geldiği rivayet edilmektedir.İlçeye 17 Km.mesafededir. Köyün kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemektedir.Timur’un Anadolu’yu istilası ve Suriye seferi sırasında Behisni (Besni ) ye giderken buradan geçtiği, köyü talan ettiği rivayet edilir. Gazi Üniversitesinin KANUNİ DEVRİ MALATYA TAHRİR DEFTERİ (1560 ) Doç.Dr.Rafet YİNANÇ ,Yrd.Doç.Dr.Mesut ELİBÜYÜK’ün yazmış oldukları kitapta ; Kayye-i Pağnik Tab-i Gölbaşı, hass-ı mirlina ( sayfa 430 sıra 656 ) yine A.g.e.sayfa 300 de 1333 sırada mezraa-i kışla boğazı der nezd-i karye-i pağnik ,tabi-i Gölbaşı,Tımar-ı Hüseyinve Abdurrahman ve Hamza an Müstahfizan –ı kala-i Behesni olarak yer verilmektedir. Köy, kent,adıyla tanımlanan yamaca sırtını vermiştir.Yönü güney batıya bakar,ön tarafı açıktır.Evler iki katlı ve toprak yapıdır.43 hanelidir.Köyün ismi 1962 yılından sonra “ Akçakaya” olmuştur. Yurt dışında çalışan çok sayıda köylü vardır.Köyde göç çoktur.Genelde Gölbaşı’na yerleşmişlerdir.Mersin’de de birkaç hane vardır. 1930-1940 yıllarında “ Döndü’nün Kızı “, adlı kadın muhtarlık yapmıştır.
3. Aktoprak (Seske)
Köyün kurucuları Topallardır.Kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemektedir.Kuruculardan beş kardeş Birinci Dünya Savaşına katılmak üzere (1914 ) evden ayrıldıktan sonra,bir daha dönmediler. Köy,karşıda bulunan Ozan’ ın mezrasıydı.Haberleşmelerde sesin ulaşması için ,tepeden bağırlardı.Seslenmek,bağırmak anlamına gelen “Seske “ ismi ile köy anılmış, daha sonra ismi Aktoprak olarak değiştirilmiştir. Köy halkı müziğe karşı oldukça duyarlıdır.Profesyonel Türk Halk Müziği Sanatçısı Mehmet SESKE bu köydendir.
4. Asağı Azaplı
İlçe Merkezinin Kuzey batısında yer alan Aşağı Azaplı ,İlçeye 13 km.mesafededir. Köy, daha önce sırtını verdiği (kurulduğu ) yerin,çıplak ve susuz olmasından dolayı,göç ederek şu anki tarıma elverişli yere yerleşmiştir. Köyde tarıma elverişli çok sayıda arazinin olmasından,ağaların hizmetli (Azap ) çalıştırmalarından dolayı köye Azaplı,dendiği söylenmektedir. Büyük Azaplı’ya , Malatya’nın Akçadağ İlçesinin Çınar Köyündeki anlaşmazlık nedeniyle göç ettikleri söylenmektedir.Bunlar İbiş Ağa, zade ve akrabalarıdır.Yukarı Azaplı’ya yerleşen bu aileler 1895 yılında Aşağı Azaplı’ya göç ederler.
5. Asağı Karakuyu
Köy Gölbaşı ilçesinin Güney batısında yer alır.29.km.mesafededir.Karakuyu ismi ile bilinen köy 19l4 yılında ikiye ayrıldığı ,aşağı ve yukarı Karakuyu oldular.Asıl yerleşim yerinde Göl dağı mevkii olarak adlandırılan yerde 3 sarnıç bulunmaktadır. Köy halen bu sarnıçlardan su içmektedir. Köyde 5 kabile bulunmaktadır. Köy Hevedi köyleri gurubuna girer.Köy şu anda 85 haneli ve 500 nüfusludur. İçme suyu sorunu vardır.
6. Asağı Nasırlı
Köy ilçeye 29 km mesafededir. Evler iki katlı ve toprak yapıdır. Köyün İlk kuruluş yeri Mendededir.(Minik dede) buradan da kız kapana göç edilmiştir.Burada da aşiret kavgaları başlamış köy ikiye ayrılarak Yukarı ve Aşağı Nasırlı Köyleri olmuştur. Aşağı ve Yukarı Nasırlı Köylerinin asıl sahipleri Cec oğullarıdır.(Besni Ağaları olarak bilinmektedir.) Malatya İli Akçadağ İlçesindeki Levent oğulları ile Harun Oğulları arasında çetin kavgalar olur.Levent oğulları Aşağı Nasırlı ya göç ederler. Cec Oğulları ile bunlar arasında da yerleşme konusunda uzun mücadeleler olur. Köyde beş sülale yaşamaktadır. Hepsi yakın akrabadır.Köyün kuzeyinde Karakuyu, Yukarı Nasırlı,doğusunda Gedikli,Batısında Yumaklı Cerit, Belören,Güneyinde Çorak Köyü( Suvarlı’ya bağlı) Doğusunda Uzun kuyu (Besni)bulunmaktadır. Köy tarihi zenginliklerle doludur. Köyün ilk kuruluş yeri olan Mendede de Mendede höyüğü vardır. Kız kapanda Su sarnıçları ,merdivenli basamaklarla çıkılan mağaralar vardır. Çevrede el kalınlığımda cam,ayrıca ok demiri çanak ve çömlek kırıntıları vardır. Köyün güneyinde iki km mesafede çardak veya Gölün başı mağarası adı verilen yerdeki,mağarada öküz kafası rölyefi bulunmaktadır. Buraya Musa Gediği mevkii denilmektedir.
7. Bağlarbaşı
Bağlarbaşı Köyü, merkeze 11 km. mesafededir. Köy, Kekikli tepesinin yamacında kurulmuştur.Yönü Göle bakmaktadır.Köyün konumu çok güzeldir. Kışın ılıman bir iklimi vardır.Köy ismini kekiğin yörede bol olmasından almıştır. Buraya Ören ( Büyük Azaplı’dan ) 1949 yılında göç edilmiştir. Karaburun Köyünden de idari yönden ayrılınca bağcılığın yaygın olmasından dolayı muhtarlığın adı Bağlarbaşı olmuştur.Köyde tarihi yer olarak ören tabir edilen Büyük Azaplıdaki Camiinin yerinde daha önceleri kilise olduğu söylenir.Ayrıca daha önceleri bir yerleşim merkezi olan Hasan Köy Ören yeri de vardır.
8. Balkar
Belde,Gölbaşı Kahramanmaraş ve Gaziantep yol Güzergahının “ Alıçlı” mevkiinde kurulmuştur.Evler yolun her iki tarafına yapılmıştır. Köy ilk kurulduğunda bol orman olduğundan , Balkar,ismi verildiği rivayet edilmektedir. Osmanlı kayıtlarında “ Belkar” olarak geçmektedir. Yerleşim merkezindeki alıçlı dışında “ Kara Fatma “ ve “ sıradağın “ adlı eski ören yerleri vardır. Belde şimdiki yerleşim yerine Yukarı Balkar’dan, Göle yakınlığından sivrisinek ve hastalık ile içme suyu sıkıntısı nedeniyle göçmüştür ( 1966). Beldenin doğusunda,5 km.mesafesinde “ Kelesen –Zurban” mevkiinde,eski yerleşim birimlerine ait kalıntılar vardır.Hatta burada Kinirli’de de söylendiği gibi “ altından Saban” olduğu rivayet edilir.Ayrıca,yine beldenin 5 km. uzağında Kalecik denilen yerde , alanın iki tarafında Çınarlı Oğlu Boyalı’nın derelerinin arasında , iki km. genişliğindeki binlerce yıl önceye dayanan yapılar,sarnıçlar,su kuyuları vardır.Kömür ve kiremit kırıntıları da çoktur.
9. Belören
Belde H.Ömerci,H.Resul evi,Gaffaroğulları,Caferevi,Osman Kahya Kabileleri tarfından Gölbaşı’na 23 km. mesafedeki Güngörmez ve çadır yurdunda kurulmuştur.400 haneliktir.Etrafı düzlüktür. Belveren İsmindeki köyün asıl ismi “ Belviran” olup “ Halkın dayanışması “ anlamında kullanılmıştır.1968 yılında belediyelik olunca “BELÖREN” ismi almıştır.
10. Cankara
İlçeye 28 km. mesafede olan Cankara Köyü beş altı yüz yıllık bir maziye sahiptir.Köy,daha önce başka yerlerde iskan eden bir kısım sonradan gelip yerleştiği bir yerdir.Buraya gelip yerleşenlerin bir kısmı “ Uzunmazı “ denilen yerden,bir kısmı da “ mazıoyak “ mevkiinden gelip yerleşmişlerdir. Şimdiki Cankara’nın bulunduğu yere “ Kanıdut” deniliyordu.Burası Yaylacık ( Körüsten) Köyünden “ Kanberli Ağa” adında bir kişinin kom yeri iken,daha sonra yerleşim yeri olarak Cankara adını almıştır. Tarihi yerleri bulunmamaktadır.Doğal güzelliği bakımından oldukça zengindir.Yeşilliği ve suyu boldur. Halkın geçim kaynağı hayvancılık ve tarıma dayanır.
11. Çatalağaç
1876-1877 Osmanlı Rus savaşında (93 Harbi) Kafkasya’dan 15 hane ÇERKEZLER adıyla “DURAK” yakınındaki “DÜZLEKTAŞ” denilen yere yerleşmişler.Kısa süre sonra buradan göç ederek “KÖSÜKLÜ “ nün kuzeyindeki “ALAÇAYIR” denilen mevkiiye devletçe yerleşmeleri teklif edilir.Fakat buranın bataklık olması ve sivrisineğinin de çokluğu,ayrıca darı ekimine elverişli olmaması nedeniyle şimdiki yere ,” ÇATALAĞAÇ” a yerleşmişler. Köy ismini köyün girişindeki çatal olan meşe ağacından almıştır.İlçeye 23 km. mesafededir.
12. Çataltepe
İlçe Merkezine 7 km. mesafededir.Köy ismini kurulduğu yerin birkaç dağ yamacında olmasından alır. Köyün kuruluş tarihi,kesin olarak bilinmemektedir.Çevrede “ Aşağı ve yukarı Örenli” denilen iki tane eski yerleşim merkezi olduğu söylenmektedir. Devlet bürokrasisinin çeşitli kademelerinde yetişmiş çok sayıda elemanı vardır. Gölbaşımızın ilçe olduğu tarihten itibaren Merhum Turan ÖZDEMİR 25 yıl süreyle Belediye Başkanlığı yapmıştır.Vefatından sonra da oğlu Yusuf ÖZDEMİR iki dönem Belediye Başkanlığı yapmıştır.
13. Çelik
İlçe merkezine 14 km. mesafededir. Köyün kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemektedir.Tahminen 450 yıl öncesine kadar gittiği söylenmektedir. Köyün göçer Türkmenler tarafından kurulduğu söyleni. Köyün içindeki çeşme kürt Pınarı adını ilk olarak bu göçerlerden alır. 1968 yılında yapılan müteahhitlik çalışmasında atılan dinamitlerden sonra,tesadüfü olarak Bizans Dönemine ait binlerce atlının toprağa savrulduğu bilinmektedir. Köyün tarihi yeri ise Körpınarı ve Kale Boğazı’dır.Dikli taş mevkiinde adını bu yörenin iskan yeri olmasından aldığı söylenmektedir.
14. Gedikli
İlçemizin en uzak köyüdür.31 km. mesafededir.Köy, adını sırtını dayadığı dağdaki gedikten almaktadır. 1850 yıllarında Gaziantep’in “ Süpürgüç” Köyünden bir kabile, Halep’in “ Cum “ denilen yerinden bir kabile buraya gizlenmek amacıyla yerleşmişler. Köyün Çevresinde çok mağara vardır.Nasırlı ile Gedikli arasında bulunan ve bu mağarada, mağara ağzını örtmek için kapak vardır.Bu Kırkbayır mevkiindedir. Köyün ilk yerleşim merkezi “ Örenler “ tabir edilen yerdir.Burası kışın bataklık olmakla,evlerin içi su ve nem olduğundan,buradan göç ederek şimdiki yere yerleşmişler.Köy 100 haneli ve 800 nüfusludur. Köyden, Gaziantep,Kahramanmaraş ve Gaziantep İline göç yapılmaktadır.Halkın gelir ve geçim kaynakları Gaziantep fıstığına dayanır.Az da olsa küçük baş hayvan besiciliği yapılmaktadır. Köyde “ Yağmur Dede” isminde bir ziyaret vardır. Yağmur duası için buraya çıkılır.
15. Hacılar
İlçeye 17.km. uzaklıktadır.Dağlık alanda olmasına rağmen yol daima açıktır. Köy adını Anadolu’nun Türkleşmesinden sonra Muş’tan buraya göç eden kabileden aldığı söylenmektedir. Köyün ilk kurucuları Hacı Kiya’lar kabilesidir.Hacı Kiya’nın da iki kardeşi daha vardır. Pala Bıyık ve Bekir’dir. Köy eski bir yerleşim birimidir.Çevrede tarımsal faaliyetler sırasında, su kemerleri ve binalara ait yapı taşlarına rastlanmaktadır.Burada Rumların yaşadığı halk arasında yaygındır. Yukarıda da zikredildiği gibi,Anadolu’nun Türkleşmesinde Muş’tan gelen kabileye halen köyde Muşlu oğulları lakabıyla Muşlu Oğulları lakabıyla hitap edilmektedir. Köyde yatır ve türbe olarak Karyağan Dağı tepesindeki ziyarettir. Köyde,sulu tarım yapmak için su yoktur.Halkın gelir ve geçim kaynağı tarım ve hayvancılığa dayanır.
16. Hamzalar
İlçe merkezine 28 km. mesafededir. 1876-1877 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında çocuklarını askere göndermemek için “ Hamzanın “ kurduğu söylenir.Daha önce Besni’nin Keysun beldesinin Eski Köyünden geldikleri,orada kısa süre kaldıktan sonra Hamzalar’a iki inek ve çocuklarıyla gelerek bir köy yaparak yerleştiler.Maraş Kıllılı’dan “ Köse Alemler” de Hamza ile birlikte buraya yerleşirler. Hamza’nın üç oğlu vardır. Hamza’ya kötü oğlanlar da denir. Halkın gelir ve geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır.Tarımda da dağlık olduğundan tahıl üretimi azdır.
17. Harmanlı (Pervari)
Harmanlı Beldesi Gölbaşı İlçe Merkezi’nin doğusunda ve 10 km. mesafededir.300 hanelidir.” Yuvarlak Tepesi” ile “ Karagüley” arasına yerleşmiştir.Evler genelde iki katlı ve çatılıdır.Betonarme evler yaygındır.1967 Yılında belde oldu. ( Belediye ) 1960 yılında da “ Perveri” ismi “ Harmanlı” oldu. Belde Çok eski bir yerleşim birimidir.Osmanlı vergi kayıtlarında da geçmektedir. Konumu itibariyle Osmanlı yol kavşağındadır.Eski Kervan yolu,buradan geçer ve bir yol Malatya-Perveri-Urfa diğer yol da Malatya,Perveri,Elbistan yollarıdır. Halkın Ziyaret olarak bildikleri belde içindeki “ Yel Baba” denilen bir yer vardır.
18. Haydarlı (Ortaoba)
Köy İlçe Merkezine 28. km. mesafededir.İsmini ihtimal en “Haydar” ismindeki şahıstan almıştır.İlk Yerleşim merkezi,şimdiki köyün kurulduğu yerin güneyindeki Yüce Kışla denilen tepeden buraya gelip yerleşmişler.İlk Yerleşimin 400 yıl kadar önceden Haymana’dan ( Ankara’nın İlçesi ) buraya göç ettikleri söylenmektedir. Muhtarlığa bağlı 6 tane mezrası vardır.Bunlar Beş Evler,Cerrah Ovası ,Seponeler Ovası,Sorkun,Tetirli ve Yeni Köydür.
19. Karabahşılı
Karabahşılı İlçe Merkezine 22 km. uzaklıkta Kara Çukur mevkiinde 100 yıl kadar önce Erkenek ve Bergeden gelen Yağuplar ve Nacarlar Oymağının yerleşmesi ile bir İskan yeri olmuştur.Birkaç defa deprem olmuş en son 1985 yılındaki depremde evlerin büyük bir hasar görmesiyle deprem bölgesi ilan edilmiş olup,İlçe Merkezinde Mimar Sinan Mahallesine Afetevleri yapılmak sureti ile Gölbaşı’nda İskan edilmiştir. Köyün geçim kaynağı tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır fasulye,mısır,elma,kayısı, şeftali yetiştirilmektedir.
20. Karaburun (Karacaoluk)
Karaburun,İlçe Merkezine 4 Km.dir. Köyü Bağlarbaşı ( Kekikli) ‘nin üst kısmındaki ören yerinden,Yukarı Karaburun’a İlik Vakkaslar, Mıstık’lar ve Çot’lar ,Ağburun Dağı etekleri ile D.D.Yolları arasındaki şimdiki yere göçtüler.Daha sonra (30 yıl önce) Yukarı Karaburun Köyündekilerin tamamı buraya göç etti. Köyün içinden , Gölbaşı-Malatya,Kahramanmaraş,Gaziantep yolu geçmektedir.Yerleşim yolun her iki kesiminde yapılmıştır.Evler genelde iki katlı ve çatılıdır. Köyün doğusunda Kinirli ( Örenli) Batısında Balkar,Güneyinde Y.Karaburun Kuzeyinde Hacılar ve Savran köyleri vardır. Tarihi kalıntı olarak “ Deli Hasan” ziyareti vardır. Halkın gelir ve geçim kaynakları tarım ve hayvancılığa dayanır.
21. Kösüklü
Kösüklü önceleri Besni’nin Beylerinden Hacı Paşa’nın çiftliğiydi.1949 yılında “ Kabalar “ aşiretinden üç kabile satın alarak yerleştiler. Halkın gelir ve geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Köyün sınırları içerisinde “ Civkur” tavuk çiftliği ile köyde mermer ocağı vardır.Taş Ocağı işletilmektedir.
22. Küçükören
Köy İlçe merkezine 26 Km. mesafededir.1877-1878 Osmanlı-Rum Savaşında Erzurum ve Sarıkamış’tan göç ederek ören denilen mevkii ye yerleştiler.Buranın sazlık olması,ayrıca efsaneye göre burada zehirli bir suyun çıkması köyde göçün başlamasına neden olur. Köye,5 yıl kadar önce de Adıyaman’dan Kılıç,saygı,Taştan,Korkmaz,Güler soy isimli aileler gelip yerleştiler. Köyün gelir ve geçim kaynakları tarım ve hayvancılığa dayanır.
23. Meydan
İlçe Merkezine 16 km. uzaklıktadır.Köy İsmini konumundan almaktadır.Yerleşim yerinden dolayıdır.Meydan Dağının Güney eteğinde kurulmuştur.Doğu,güney ve batı tarafları tamamen açıktır.Bakış açısı oldukça geniştir.Yamaçta kurulmuş,o nedenle köy “ Meydan “dadır ve Meydandır. Köy , daha önceleri “ Eski Dam” denilen mezradan buraya göç etmişler,şimdiki yerleşim yerinde de çeşme ve mezar vardır.Daha sonradan sel geldi ,bu su da kayıp oldu. Köyün tarihi oldukça eskidir.Osmanlı kayıtlarında da geçmektedir.” Kalecik” mevkii denilen yerde bir yıkıntı vardır.Buluntular buradaki yapı taşları ve küp şeklindeki taşlardır.
24. Ozan
İlçe Merkezine 8 km. mesafede olan OZAN Köyü ismini bir halk şairinden almıştır. Köy,1960 yılında Mezrası bulunan Adıyaman-Malatya yolundaki Maltepe ye göç ettiler.Peyder, pey devam bu göç,1996 yılında tamamlandı.Ozan ın tamamı buraya yerleşti.1986 yılının mayıs ayında meydana gelen depremden dolayı evleri yıkılan aileler için,devletçe 18 tane afet evi yapıldı.Daha sonra bu evler çoğaldı. Maltepe Köyü Maltepe mevkii yamacı ile kuyu pınar ve ziyaretin boğazı üzerinde kurulmuştur.200 hanelidir.Gölbaşı'na 4 km. uzaklıktadır.Evler genellikle çift katlıdır.Taş ve beton yapılıdır. Üstü çatılıdır. Köy den Gölbaşına az sayıda göç olmasına karşın buraya her yıl çevre köylerden gelip yerleşen aileler vardır. Halkın gelir ve geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır.
25. Örenli (Kinirli)
Köy,eski çağlara ait kalıntı ve ören yerlerinin fazla olması nedeniyle “Örenli” adını almıştır.İlçeye 6 km. mesafededir. Köyün güney yakasında kayalık mevkiinde bir mağara bulunmaktadır.Bu mağaranın içinde kemik kalıntıları ve mezarlara rastlanmıştır. Köyün batı yakasında gedik mevkiinde,mağara ve yerleşim yeri olduğunu kanıtlayan büyük bir soku taşı bulunmaktadır.Mağaranın içinden insan iskeletleri domuz kafa tasları çıkmıştır. Köyün doğusunda “ Yarı Pınarı” mevkiinde köy kalıntılarına rastlanmıştır. Yine “ Göllü’de”, Uçurum’da” , “Boğsek’te ,” Büyük alan’da” ,” Sığırcık”, “tave”, “Hersenge”,Bostanlı” ,”Kaynarca” , da da köy kalıntılarına rastlanmıştır. Uçurum mevkiinde altın boyunduruk ve altın soba olduğu rivayetleri yaygındır. Halkın gelir ve geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır.
26. Savran
İlçe Merkezine 16 km. uzaklıktadır.İlçenin Kuzeyindeki Kahramanmaraş ile sınır köyüdür.Kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Göksu Irmağının kıyısındaki dağın yamacında kurulmuştur.Kışın iklimi yumuşaktır. Halk,Karabağ ziyaretini (Göksu Kıyısında) ve Apışkan Dede (Sırıklı’da) türbelerini ziyaret eder.Adaklar adar ve kurbanlar keser.Ayrıca Aşağı Nasırlı Köyündeki “ Mendede” türbesini de ziyarete giderler. Köyün gelir ve geçim kaynağı tarım ve hayvancılığa dayanır.Halıcılık yaygındır.
27. Yarbaşı (Çalgan)
İlçe Merkezine 3 km. mesafededir. Merkez Örenli ( Kinirli) Köyüne bağlı iken,1958 yılında ayrılarak ayrı bir muhtarlık olarak Yarbaşı adını aldı. Köy Adıyaman-Gölbaşı yolu güzergahında kurulmuştur.Evler,genelde iki katlı ve çatılıdır.Köy,eskiden Çalgan-Çarğan gibi isimlerle adlandırılmıştır. Köydeki Kabileler,değişik yerlerden göç etmişler.Bunlardan Şahinler ve Şorbacılar kabileleri Adıyaman’dan ( Yayla Konaktan) gelmedir.Karolar Kabilesi ise,Adıyaman’ın Kıstık Köyünden 35 yıl kadar önce gelmişlerdir.Kendileri Gıdarsurun “ Kav” aşiretindendirler. Halkın gelir ve geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır.Tarımda tahıl ve sebze ekiminin yanı sıra tütün de ekilmektedir.
28. Yaylacık (Köristan)
İlçe Merkezine 19 km. mesafededir.Köy,ismini konumundan almaktadır.Issız sapa ve kör bir mevkii deolmasında “ Köristan” denilmiştir.Ancak,1966 yılında ismi Yaylacık olarak değiştirilmiştir.Köristan Köyünün kurucusu “ Kör Rüstem’dir” Köy halkının Irak’tan geldiği,hatta Adıyaman’ın Göksu Irmağı kıyısındaki Köristan Köylüleri ile aynı oymaktan geldiği ve akraba oldukları söylenir. Eski Örende salgın bir hastalık oldu.Halk buradan göçünce “Hanım” adında bir kadın (Emine) Cankara’ya gidip,beyden bir tarla isteyip yerleşmek ister.Bey kabul eder.Köyün bir bölümü Cankara ve Meryem Uşağı’na, kalanları da,Emine Kadınla eski ören yerinden Köristan’a yerleşirler. Tarihi kalıntı olarak Köyün Doğusunda 2,5 km. mesafede kale mevkiinde bir mağara vardır. Halkın gelir ve geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır.Tarımda biber de ünlüdür.
29. Yeniköy
Köy 50 hanelidir.Yeni kurulmasından dolayı bu adı almıştır.
30. Yeşilova (Inekli)
İlçe Merkezine 20 km. mesafededir.Kekikli-Azaplı ve Yeşilova (İnekli)’ye yerleşenler,” Eskiden ören Köyünden” anlaşmazlık nedeniyle göç eden “Avalar” kurmuşlar. Köyde fazla sayıda inek besiciliği yapıldığından köy “İnekli” adını almıştır. İnekli Gölü ile ilgili olarak yaşlılarca anlatılan “ sakız kütüğü “ efsanesi vardır. İnekli Gölünün ayağına yüzlerce yıl önce büyük bir sakız ağacı kütüğünün,su altında halen durduğu ve gölü bu günkü seviyesinde tuttuğu anlatılmakta ve hatta inanılmaktadır. Halkın gelir ve geçim kaynakları tarım ve hayvancılığa dayanır.
31. Yukarı Çöplü
İlçe merkezine 6 km. uzaklıktadır.Gölbaşı-Adıyaman yolunda 5 km. den sonra sağa sapılarak varılır. Köy,50 hanelidir.”Yaz önü yamacına “ kurulmuş köyün karşısında Düz Taşı Dağı vardır.Altta Ağ Dere geçmektedir.Evlerin geneli iki katlı ve çatılıdır.Köye,Atalarının Çorum’un Alaca İlçesin ’den, 300 yıl kadar önce gelip yerleştikleri,erkeklerinin de “Coplu” olarak tanımlandığı,daha sonra da “ Coplu” dan Çöplü ’ye dönüştüğünü söylediler.Köylülerin Elbistan’ın Karahasan Uşağı ve Çöplü Köylerinde akrabaları vardır. 15 yıl kadar önce Alpay,Fırat,Çalışkan ve Hatun ailelerinden bazıları Adıyaman Gölbaşı Yolu güzergahında ev yaparak buraya yerleştiler. Köyün yakın çevresinde mağara olduğu gibi,Baytar denilen yerde Ören yerleri vardır.Tarımsal faaliyetler sırasında tesadüfen gümüş sikkelerin bulunduğu söylenmektedir. Köy, tarım ve hayvancılıkla uğraşmaktadır.
32. Yukarı Karakuyu (Hevedi)
Gölbaşı Merkezine 24 km. mesafededir.Köy,iki dağ vadisinde kurulmuştur.Köyün Kuzey kısmı az eğimli ve yamaçtır.Evler iki katlı ve çatısızdır.80 haneli ve 500 nüfusludur.Hevedi köyleri gurubundadır.Köy,yayla olarak davarı otlatmak amacıyla Hevedi Kökenli “ Mamedik” ten alınmış ve sonradan mesken olarak kullanılmıştır. Halkın gelir ve geçim kaynağı hayvancılık ve tarımdır.
33. Yukarı Nasırlı
Ilçe Merkezine 26 km. uzaklıktadır.Tarihte “ Büklüm Şehri” diye geçmektedir.Köyü Küçük Ali, Kar Mahmut, Muslu’nun oğlu kurmuştur.Hacı Ali Oğulları (Şerif Goca) ve Kör oğlanlar ’da buranın en eski halkıdır.Köy ismini halkın tarımsal faaliyetlerinden dolayı, ellerinin nasırlı olmasından alır.Burası daha önce bucaktı.(Nahiye),sonra bucaklık Belveren ’e verildi.Köy tarihi bakımdan zengindir.Timur,Besni’yi aldıktan sonra, Gaziantep’e buradan geçerken,burayı yakıp yıktığı söylenir. Köyün batısında “ Hop Kalam” tepesinde,tarihi kalıntılar vardır.Buradan çıkarılan taşlar köydeki evlerde yapı taşı olarak kullanılmaktadır. " Küçük Kale "nin surları halen belirgindir.Beyin yazlık sarayı olduğu söylenmektedir.Köyde çıkarılan bir heykelciğin,halen Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesinde olduğu söylenmektedir. Halkın çoğunluğu tarım ve hayvancılıkla uğraşır.Bağcılık yaygındır.
